Magistri Guillelmi Autissiodorensis Summa de officiis ecclesiasticis Kritisch-digitale Erstausgabe

V,1. De festo dedicationis ¹

1. Post omnia festa sequitur de festo dedicationis, quod ² sollempniter celebratur ab ecclesia, de quo ³ habetur in | iohanne: "facta sunt encenia in ierosolimis", id est festa dedicationis, "et ihesus ambulabat in porticu salomonis ^a " ad confirmationem illius festiuitatis ⁴ .

2. Hoc festum etiam in ueteri testamento fiebat, unde primo machabeorum iiii: "iudas elegit ⁵ machabeus sacerdotes sine macula et mundauerunt sancta ^b ". Ecclesia enim militans mundari potest, sed triumphans non ^A .

3. Sed mirum ⁶ est, quoniam octo diebus celebrauerunt festum illud, cum pascha et scenophegiam ⁷ non celebrarent nisi per septem dies tantum. Ad quod ratio est ⁸ , quia ista festiuitas specialiter significat eternam dedicationem, in qua ecclesia plene deo dedicabitur, id est copulabitur, ut ⁹ ad alios usus non possit transferri, scilicet ¹⁰ anima sancta, quod erit in octaua resurrectionis. Et ideo etiam in nouo testamento habet octauas hoc festum ¹¹ .

4. Hec ecclesia construitur ¹² in baptismo et in doctrina et in penitencia. Hic enim auditur securis et omnis generis ferramenta ^{13   c} , id est omnia genera flagellorum ¹⁴ disciplinarum, sicut habetur tercio ¹⁵ regum uiii. Hec in ecclesia, scilicet ¹⁶ militante, que per tabernaculum moysi designatur ^d . Tabernacula enim sunt ¹⁷ militantium. Templum uero salomonis significat ecclesiam triumphantem, in qua hec non audiuntur ^B .

5. Huic autem festo competit, quod iacob "uidit scalam et angelos ascendentes et descendentes ^{18   e} ", id est totam ecclesiam uidit una uisione, et "erexit lapidem ^f ", id est christum, qui est lapis in summo, quia est finis, et lapis in imo ¹⁹ , quia sustinet. "Erexit", inquam, "in titulum ^g " preconialem et ²⁰ memorialem et ²¹ triumphalem iacob prelatus. Sequitur: "fundens oleum desuper ^h ", scilicet ²² quod fit ad ostendendum eius carismata. Et inde prophetauit iacob dicens: "terribilis est locus iste. Non est hic aliud nisi domus dei et porta celi ⁱ ". "Vere dominus est in loco isto, et ego ²³ nesciebam ^{24   j} ". Terribilis est enim ²⁵ ecclesia demonibus propter dei similitudinem ²⁶ , quam habet.

6. Vnde introitus est: "terribilis est locus iste ^{27   k} " et cetera. Et post: "et uocabitur aula dei ^{l   28} ". Hoc apposuit beatus gregorius de suo ^m , quia ibi pocius quam alibi dominus ²⁹ paratus est ³⁰ exaudire, sicut dixit dominus salomoni, tercio regum ix ³¹ : "exaudiui ³² orationem tuam ⁿ " et cetera.

7. Et quare terribilis est ³³ , ostendit in uersu: "dominus regnauit, decorem indutus ³⁴ est ^o " in membris. Ideo terribilis est ecclesia demonibus ^C .

8. Epistola sumitur de apocalipsi: "uidi ciuitatem ierusalem descendentem ³⁵ de celo ^p ". Responsorium: "locus iste sanctus est ^q ", ecclesia scilicet materialis, que sanctificata est ad hoc, ut dominus ibi exaudiat preces. Et ideo prestat sanctitatem orantibus, quia salomon orauit, ut dominus omnes ibi orantes exaudiret ^r . Et dominus dixit ei, tercio regum ix: "exaudita est oratio tua ^{s   D} ".

9. Versus: "deus, cui astant angelorum cori, exaudi preces seruorum tuorum ^t ", quod non sumitur de aliquo loco sacre scripture ³⁶ , sed tamen hic ponitur, quia angeli deo offerent ³⁷ preces nostras ³⁸ factas in ecclesia.

10. In quibusdam autem ecclesiis legitur euangelium de zacheo ³⁹ , eo quod ibi ⁴⁰ habetur, quod "hodie facta est salus domui isti ^u " et cetera. In aliis legitur de matheo ⁴¹ euangelium, ubi dicitur ⁴² uii ⁴³ : "et non potuerunt subuertere domum illam, quia fundata erat supra firmam pe|tram ^v ".

11. Postea sequitur offertorium de uerbis ^{44   45} salomonis: "domine deus, in simplicitate cordis mei obtuli uniuersa ^w ". Obtulerat enim ⁴⁶ inestimabilia sacrificia, que signant ⁴⁷ bonas cogitationes et ⁴⁸ bona desideria, que inestimabilia sunt et numero et precio.

12. Sequitur ⁴⁹ communio: "domus mea ^{50   x} " et cetera ^{51   E} .

13. In matutinali officio in psalmis fit mentio uel de portis, que sunt timor et amor ^y , ut ⁵² in illo psalmo: "domini est terra et plenitudo ^{53   z} ", ibi: "attollite portas principes ^{54   aa} " et cetera; uel de altari sicut ⁵⁵ in illo psalmo: "iudica me, deus ^{56   ab} ", ibi: "et introibo ad altare dei ^{57   ac} "; uel de ciuitate, ibi: "deus noster ⁵⁸ refugium ^ad ", ibi: "fluminis impetus letificat ciuitatem ^{59   ae} ", et in alio, scilicet: "magnus dominus ^{60   af} "; uel de atriis, ut ⁶¹ ibi: "quam dilecta tabernacula tua ^{62   ag} ", ibi ⁶³ : "anima mea in atria ⁶⁴ domini ^{65   ah} "; uel de portis, ibi: "fundamenta eius in montibus sanctis, diligit dominus portas ^{66   ai} ".

14. Septimus ⁶⁷ uero psalmus est: "domine deus salutis mee ^aj ", qui dicitur propter talem rationem, quia ibi fit ⁶⁸ mentio de sepulcris, ubi ⁶⁹ ecclesia habitat in parte. Sed hec ratio non ualet, quia non fit ibi mentio de talibus sepulcris, sed de sepulcris malorum. Vnde dicimus, quod iste psalmus dicitur ⁷⁰ , eo quod est psalmus specialis orationis ⁷¹ . Vnde ibi habetur: "intret oratio mea in conspectu tuo, domine ^ak ". Dicit autem dominus de ecclesia ⁷² : "domus mea domus orationis uocabitur ^al ".

15. Octauus ⁷³ : "qui habitat in adiutorio altissimi ^{74   am} ", id est in ecclesia. Et ⁷⁵ ibi dicitur: "altissimum posuisti refugium tuum ^an ", quia super omnes montes in uertice montium fundata est ecclesia ^F .

16. In nono psalmo, scilicet ⁷⁶ "cantate ^{77   ao} ", primo fit mentio de atriis, ibi: "tollite hostias ⁷⁸ et introite ^{79   80} in atria eius, adorate dominum in atrio sancto eius ^ap ".

17. Primum uero responsorium est de libro machabeorum sumptum ⁸¹ : "in dedicatione ^aq ". Versus: "in hymnis ⁸² et confessionibus ^ar ".

18. Secundum est: "fundata est domus domini super ⁸³ uerticem montium ^as ", et sumitur partim ⁸⁴ de ezechiele, partim de ysaia ⁸⁵ , partim de euangelio. Ysaie ii ⁸⁶ : "erit mons ⁸⁷ domus ⁸⁸ domini preparatus ^{89   at} ", christus scilicet ⁹⁰ . Versus: "benedic, domine, domum istam ^au ", et sumitur de tercio regum de uerbis ⁹¹ salomonis.

19. Tercium uero responsorium est: "domus mea domus orationis uocabitur ^av " et cetera ⁹² . Versus: "petite et ⁹³ accipietis ^aw ". Quartum ⁹⁴ de apocalipsi: "uidi ciuitatem ^ax " et cetera. Versus: "et dixit, qui sedebat ^ay ". Quintum et sextum responsorium sumitur de uerbis salomonis.

20. Septimum est: "lapides preciosi omnes muri ^{95   az} ", et sumitur sensus de apocalipsis uicesimo primo et tobie penultimo, ubi habetur de saphiro ⁹⁶ . Versus: "ecce tabernaculum dei cum hominibus ^ba " de apocalipsi. Octauum ⁹⁷ : "mane surgens iacob ^bb ", de genesi ⁹⁸ . Nonum similiter.

21. Vltima ⁹⁹ antiphona ad magnificat ad uesperas est: "pax eterna ^bc " et cetera, quia ad hoc celebratur dedicatio, ut dedicemur et ¹⁰⁰ habeamus illam pacem eternam. Et similiter cantatur ista antiphona in fine processionis, quia omnis processionis ¹⁰¹ finis est pax illa ¹⁰² eterna.