IV,12. De
euangelistis
1
1.
Post apostolos ueneratur ecclesia euangelistas, qui
2
non tantum predicauerunt, sed etiam
3
euangelia
4
scripserunt
A
, qui per quatuor animalia designantur in ezechiele et in apocalipsi, que sunt homo, leo, uitulus
5
, aquila
a
.
2. Vnde prima antiphona ad uesperas ad magnificat est: "ecce ego iohannes uidi hostium apertum in celo
b
" et cetera
B
. Omnia responsoria sumpta sunt de ezechiele. Primum est "in uisione dei uidi
6
c
" et cetera. In laudibus habetur de ministerio predicationis ipsorum
7
: "dilecti
deo
d
" et cetera. Introitus misse est
proprie
8
: "os iusti meditabitur sapientiam
e
".
3. Tamen beatus iohannes habet proprium introitum propter
priuilegium
9
. Introitus enim
10
est: "in medio ecclesie aparuit os eius et impleuit eum dominus spiritu sapientie et intellectus
f
", quia non tantum fuit euangelista, sed etiam propheta. Tamen iste introitus
11
secundario competit augustino et
12
gregorio et aliis expositoribus.
4. Epistola est de figura quatuor animalium desumpta
13
de apocalipsi: "ecce ego iohannes uidi hostium
apertum in celo
14
g
" et cetera.
5. Responsorium: "beatus uir, qui timet
15
dominum
h
".
6. Versus: "potens in terra erit semen eius
i
", quod intelligitur de semine uerbi dei et de semine bonorum operum
16
, "generatio
rectorum
benedicetur
j
", quia euangeliste generant filios dei, qui benedicentur.
7. Alleluia: "primus
ad
17
syon
k
", quod sumptum est de ysaia.
8. Euangelium uero est: "designauit
ihesus
18
et alios septuaginta
19
discipulos et dicebat eis
20
: messis quidem multa, operarii autem
21
pauci
l
".
9. Offertorium: "posuisti, domine
m
" et cetera.
10.
Communio
22
est
23
: "magna est gloria eius
24
n
25
C
".
11. Dicitur autem: "credo in unum deum", quod proprie competit festiuitatibus
26
de domino et de beata uirgine et de cruce, quia fit mentio de ipsis ibi: "natus ex maria uirgine, passus
27
sub poncio pilato, crucifixus etiam pro nobis
28
". Apostolis autem
29
domini conuenit
30
, quia
31
composuerunt. Et aliis discipulis domini: marciali, potentiano
32
et aliis, quia a
33
domino missi sunt
34
ad | predicandum simbolum, scilicet articulos fidei
o
. Et beato iohanni baptiste, quia de ipso dicitur: "fuit homo missus a deo
35
p
E
". Et beate marie magdalene, quia fuit apostolorum apostola. Et beato martino, quia de ipso dicitur: "martine, par
apostolis
q
F
".
Lesarten
1
De
euangelistis: om
P2
; de euangelistis******* iiii manus recentior in margine inferiori
T
2
qui: quia T
3
etiam: P2, T
;
om
P1
4
euangelia: euuangelista T
5
leo
uitulus: uitulus leo P2, T
6
uidi: P2, T
;
om
P1
7
ipsorum: eorum P2
8
est
proprie: proprie est P2
9
propter
priuilegium: P2, T
;
om
P1
10
enim: P2, T
;
om
P1
11
introitus: e troitus corr (post est exp)
T
12
et: exp
T
13
desumpta: sumpta P2, T
14
apertum ... celo: P2, T
;
om
P1
15
timet: P2, T, Dur
; metuit P1
16
operum: bis scripsit
P2
17
ad: a T
18
ihesus: alio add
T
19
septuaginta: duos add
Dur
20
eis: illis P2, T
21
autem: uero P2, T
22
Communio: postcommunio P2, T
23
est: om
P2, T
24
eius: P2, T, Dur
; in salu P1
25
eius: et cetera add
P2, T
26
festiuitatibus: e festiuitatis corr
T
27
passus: om
P2
28
nobis: et cetera add
P2
29
autem: enim T
30
conuenit: debetur P2, T
31
quia: illud add
man rec in margine
T
32
potentiano: manus recentior indicem in margine pinxit
P2
33
a: ss
T
34
sunt: notatur hec de credo******** missa add
in margine man rec
T
35
fuit ... deo: e fuit missus a deo hom corr
T
Quellen
a
per ... aquila: Ez 1,5-10; Apoc 21,16
b
ecce ... celo: CAO 2511 (Hesbert 3, p 186); Apoc 15,6
c
in ... uidi: Cantus ID 6945; Ez 8,3
d
dilecti
deo: CAO 2226 (Hesbert 3, p 151); Eccli 45,1
e
os ... sapientiam: AMS 155 (Hesbert, p 158sq: BKS)
f
in ... intellectus: AMS 14 (Hesbert, p 18sq: R B C K S)
g
ecce ... hostium: Apoc 15,5
h
beatus ... dominum: AMS 155 (Hesbert, p 158sq: B K S)
i
potens ... eius: AMS 155 (Hesbert, p 158sq: B K S)
j
generatio
rectorum
benedicetur: AMS 155 (Hesbert, p 158sq: B K S)
k
primus
ad
syon: Perugia, Biblioteca Comunale 'Augusta', Ms 2789, fol 150v (S. Marci, Ad Missam: Alleluia; vide MMDB); Durandus, Apparatus Fontium (CCCM 140B, p 119, ad 151sq): "Non est repertus apud fontes seu a Solesmensibus monachis"; Is 41,27
l
designauit ... pauci: cf Decretum Gratiani I, distinctio 21, cap 2 (Friedberg I,70); Luc 10,1sq: '... septuaginta duos ...'
m
posuisti
domine: AMS 155 (Hesbert, p 158sq: B K S)
n
magna ... eius: AMS 155 (Hesbert, p 158sq: B K S)
o
marciali ... fidei: Ado Viennensis, Martyrologium, Pridie Kal. Ianuarii (PL 123,206C); !!! cf Odorannus, De translatione SS. Saviniani, Potentiani, etc. (PL 142,781D): Petri de Corbolio Diploma revelationis sive translationis SS. Potentiani et Altini (III Kal. Augusti, anno 1218); cf Usuardus Sangermanensis, Martyrologium, Pridie Kal. Ianuarii (PL 124,857); cf Iohannes Beleth, Summa de ecclesiasticis officiis 139b (CCCM 41A, p 274)
p
fuit ... deo: Ioh 1,6
q
martine
par
apostolis: Analecta Hymnica Medii Aevi 50, p 266sq, Nr. 200: Hymnus Odonis Cluniacensis; cf Analecta Hymnica Medii Aevi 2, p 67, Nr. 83
Rezeption
A
Post ... scripserunt: Durandus, Rationale VII,xliv,1,3sq (CCCM 140B, p 115)
B
antiphona ... cetera: Durandus, Rationale VII,xliv,7,125-127 (CCCM 140B, p 118)
C
Omnia ... eius: Durandus, Rationale VII,xliv,7-9,130-156 (CCCM 140B, p 118sq)
D
marciali ... fidei: cf Durandus, Rationale III,xv,5,46-50 (CCCM 140, p 216)
E
beato ... deo: redigit Durandus, Rationale VII,xxv,13,160sq (CCCM 140, p 365)
F
beate ... apostolis: redigit Durandus, Rationale IV,xxv,14,189-193 (CCCM 140, p 366)