Klosterneuburg, Stiftsbibliothek, Codex Claustroneoburgensis 788

Klosterneuburg, Stiftsbibliothek, Codex Claustroneoburgensis 788

Sammelhandschrift

Handschriftentitel:

Klosterneuburg, Stiftsbibliothek, Codex Claustroneoburgensis 788 Klosterneuburg, Österreich (?) 13. Jh. Sammelhandschrift

Entstehungsort:

Klosterneuburg, Österreich (?)

Entstehungszeit:

13. Jh.

Frühere Signatur(en):

b ' 24

Äußere Beschreibung

Beschreibstoff:

Pergament.

Umfang:

178 Bl. 20,7 x 16,3cm

Foliierung:

Moderne Foliierung; ein Verzähler auf Bl. 106 , das fälschlicherweise nochmal als Bl. 105 gezählt wurde, setzt sich bis zum Ende fort und ist erst von jüngerer Hand korrigiert worden.

Lagenstruktur:

Der Codex läßt sich in drei größere Abschnitte unterteilen ( Bl. 1-60 , Bl. 61-148 und Bl. 129-178 ), die sich, abgesehen von der zwölften Lage, einem Quaternio, aus Quinionen zusammensetzen. Die einzelnen Lagen sind jeweils auf der letzten Seite unten durchnumeriert, wobei die Zählung mit jedem der drei Abschnitte von neuem beginnt ( Bl. 10v , 20v , 30v , 40v , 50v , 60v ; Bl. 70v , 80v , 90v , 100v , 110v , 118v , 128v ; Bl. 138v , 148v , 158v , 168v , 178v ).

Lagen:

Seiteneinrichtung:

Schriftspiegel des 1. Abschnitts ( Bl. 1-60 ; Walfridus Strabo, Kommentar zum Hohenlied): 150 x 140mm, 3 coll.; Cantica Canticorum: 1 Kol.: 13,4 x 2,8cm, 10 ll.; Expositio: 2 coll. 14,5 x 5,5cm, 33 ll.; 3 Interkol. 0,4cm. Schriftspiegel der zwei kleineren Traktate der 2. Hälfte der letzten Lage: 14,8 x 13,2cm, 2 coll., Interkol. 0,7cm, 33 ll.). Zwei kürzere Notizenreichen auf die erste Seite der nächsten Lage ( Bl. 59v-60a ).

Schriftspiegel des 2. Abschnitt ( Bl. 61-148 ; Thomas von Chobham, Summa confessorum): 15,6 x 13,3cm, 2 Kol., Interkol. 0,7cm, 31 ll.).

Schriftspiegel des 3. Abschnitts ( Bl. 129-178 ; Raimundus von Peñafort, Summa de poenitentia) 14,9 x 12,3cm, 2 coll., Interkol. 0,9cm, 30 ll.); und Schriftspiegel der Summa Wilhelms von Auxerre: 15,5 x 13,5cm, 2 Kol., Interkol. 0,7cm, 30 ll.).

Schrift und Hände:

Unterschiedliche Hände lassen sich hinsichtlich der größeren Textteile (s.u.), die in einer Textualis libraria ausgeführt wurden, nicht ausmachen. Die Texte setzen jeweils unterhalb der ersten Zeile ein.

Auszeichnungsschriften / Buchschmuck:

Große Initiale auf dem ersten Bl. mit drei in roter Tinte ausgeführten Drachen; weitere Drachen auf derselben Seite unten und auf Bl. 126 recto unten. Ein Einhorn ist in die Initiale auf Bl. 16v eingezeichnet.

Einband:

    Der Einband stammt aus dem 15. Jh. und besteht aus zwei Holztafeln, auf die braunes Kalbsleder gezogen ist.

    Auf dem vorderen Buchdeckel oben mittig ist eine rechteckige Pergamentmarke mit einem knappen Inhaltsverzeichnis aufgeklebt, dessen letzte Zeile jedoch nahezu vollständig verblaßt ist: Augustin us super cantica cantic or um . / Jbidem de penis inferni Jbidem / Summa de penitentia ·Raimundi· xxiiij·/ ... actuum {?}.

    Am Buchrücken zeichnen sich drei Doppelbünde und die beiden Kapitale ab. Am obereren Ende ist ein rechteckiges Lederstück mit Goldprägung aufgetragen: M· / ·D· / Augustini / XLII; unten ist, ebenfalls in Gold, die Signatur direkt in das Leder des Einbands eingeprägt worden: M.S. / 788 ; zur Mitte des Buchrückens hin ist die Signatur ein weiteres Mal mit Bleistift vermerkt: 788 . Die Deckel sind mit zwei Messingschließen versehen und vorne wie hinten mit jeweils fünf Messingnägeln besetzt. Auf der blanken Innenseite des vorderen Buchdeckels hat der frühere Archivar Hermann Pfeiffer neben seinem Namen Blattnummer und Datum der Autopsie in schwarzer Tinte auf das blanke Holz notiert: F. 178 / 28.II. 1913 / Hermann Pfeiffer.

    Rautenmusterprägung. In die einzelnen Rauten sind Paschalämmer, Lilien, eine weitere Blumenart oder Hirschköpfe (?) als Ziermotive eingepresst.

Inhalt:

  1. Bl. 1r-54v Walafridus Srabo, Expositio super Cantica canticorum

    Rubrik: (man. rec.) Exposicio beati Augustinj super Cantica Canticorum.

    (Eine weitere falsche Zuschreibung findet man auf Bl. 2r ).

    Tangat me dulcedine presentie sue quam sepius a prophetis promissam audiui·... Vox precedentium aduentum christi quod orant ad patrem sponsi ...–... O-SCU-LET-UR ...–... que ceruorum super montes aromatum.

    Rubrik: Expliciunt cantica canticorum

    + et bonus odor christi sunt. ... x quam text us ad concupiscentias corporales conuerteret.

    Nachträge auf Bl. 35v von späterer Hand (2. Hälfte 13. Jh. ?)..

    Edition: PL 113,1128-1168 u. 1125-1228

  2. Notabilia
    • ( Bl. 55r-58v ) Tractatus de poenis inferni

      Rubrik: De penis inferni

      DE inferno agendum. Primo ostendendum est quid sit infernus. secundo de hiis que aggrauant penam eius. ...–... quia in perseuerancia boni conseruat.
    • ( Bl. 58v-60r ) Tractatus de poena purgatorii

      Rubrik: pena purgatorii

      PEna purgatorii. timenda est prim o propter acerbitatem. Augustin us in libro de penitencia: purgand us est ...–... et omnes mortui surrexerunt aícum {?} ipsum et sic euasit.
    • ( Bl. 59v )

      (in margine, manus recentior).

      Versiculi de sententia excommunicationis

      Rubrik: D e sententia excommunicationis versiculi

      Ludens ignorans me ...–... presule solui.
    • ( Bl. 60r-61r ) Notae

      (man. rec.).

      Rubrik: Nota de confessione.

      COnfessio est canonica coram sacerdote peccatorum facta declaracio.
    • Notae geographicae Mundus est diuisus in iiiior partes
    • Notae spectantes ad impedimenta bonae confessionis. Quatuor impediunt homines peccata fateri
    • Notae de circumstantiis peccatorum.
    • Notae de gradibus peccatorum et aliae.
  3. Bl. 61v-127v Thomas von Chobham, Summa confessorum sive de penitentia ('Cum miseratione domini')

    Unvollständig (bis art. 7, dist. 5, quest. 5a). Der Titel weist die Summe fälschlicherweise Magister Bonaventura zu ( Bl. 61v oben; vgl. Bl. 128ra ), der Katalog von Hermann Pfeiffer (Ps.-) Innozenz IV..

    Rubrik: Magister bona vent ur a / Summa de penitencia. Summa de penitencia et de sacr amentis

    Cum miseraciones domini sint super omnia opera ei us . ...–... ... ex illis feminib us habuerunt. Explicit.

    Edition: Thomae de Chobham Summa Confessorum, ed. Francis Broomfield, Analecta Mediaevalia Namurcensia 25, Louvain 1968, 1-476, l. 2. (man. non cit.).

  4. Bl. 128ra-b Notae de casibus papalibus et episcopalibus siue indices

    (man. rec.).

    Rubrik: Nota dominus papa reseruat sibi hos casus {?}

    NOta casus in qu i bus papa absolutionem sibi reseruauit. p r imo omnes intendarios ...–... et alijs enormibus.
  5. Bl. 129r-148va Raimund von Peñafort, Summa de poenitentia

    (Excerptum: lib. 3, tit. 34).

    Edition: Summa de poenitentia et matrimonio, Farnborough 1967 (Nachdruck der Ausgabe Rom 1603); Raimundus de Pennaforte, tom. B: Summa de paenitentia, edd. Xaverio Ochoa, Aloisio Díez, Roma 1976.

    Rubrik: (manus recentior) Compilacio Magistri Alani

    Post abyssum et laqueos babylonis ...–... Venite benedicti patris mei percipite regnum. Amen. Explicit Summa.
  6. Notabilia
    • ( Bl. 148va ) Quaestio cur antiquis patribus licitum fuerit plures uxores habere Antiquis patrib us permissum fuit habere plures uxores propter iiiior causas ...–... dei cui magis debet obedire qu a m mulieri.
    • ( Bl. 148va-b ) Nota de variis generibus ignorantiae Sciendum est, quod multiple x est ignorancia ...–... Determinata est quoniam habet aliqu is qui affectat nescire de quo determinatum est aput se quod tenetur illud scire et talis nullomod o excusat.
  7. Bl. 149ra-176va Wilhelm von Auxerre, Summa de officiis ecclesiasticis

    unvollständige Abbreviatur.

    Rubrik: Liber sacramentorum

    Jerusalem que desursum est mater nostra dicitur propter tria + . Sumus enim eius filii per doctrinam apostolorum x ...–... ((Jn die sancto pasche)) + Sequitur: Te deum laudamus. Et nota quod quedam representationes fiunt set pauce et moderate, ut hystrionum mores deuitent, et est de viijo tono, alie de viio tono. x Et generalis regula est, quod viiius tonus ad resurrectionem refertur, vijus tonus et alii sicut dictum est.
  8. Notabilia
    • ( Bl. 176vb-177ra ) Nota de vii sacramentis ecclesie Nota quod ·vij· sacramenta sunt ecclesie. ...–... ordo uero et numerum sunt de consilio siue de uoluntate.
    • ( Bl. 177ra-va ) Nota de xiv articuli fidei catholicae

      Rubrik: Xiiii ci m articuli.

      Nota quod xiiiici m sunt articuli fidei ...–... Testificor coram eo et ihesu xpchristo Bl. 177va qui iudicare uiuos et mortuos
    • ( Bl. 177va-178vb ) Versus theologici memoriales

      Rubrik: Folles carbones ardores feces

      S anctificans timor et pauper depelle superbum. ...–... Soluat a culpis, pro quib us oret

Herkunft

Bibliographie

  • Hermann Pfeiffer / Berthold Cernik, Catalogus codicum manuscriptorum, qui in bibliotheca canonicorum regularium s. Augustini Claustroneuburgi asservantur, Bd. 4 (Codices 637-830), ungedruckt (handschriftliches Exemplar in der Stiftsbibliothek), o. J., 216-218. Online: manuscripta.at

Ansicht als TEI-XML

Abbildungen


1r | 1v | 2r | 2v | 3r | 3v | 4r | 4v | 5r | 5v | 6r | 6v | 7r | 7v | 8r | 8v | 9r | 9v | 10r | 10v | 11r | 11v | 12r | 12v | 13r | 13v | 14r | 14v | 15r | 15v | 16r | 16v | 17r | 17v | 18r | 18v | 19r | 19v | 20r | 20v | 21r | 21v | 22r | 22v | 23r | 23v | 24r | 24v | 25r | 25v | 26r | 26v | 27r | 27v | 28r | 28v | 29r | 29v | 30r | 30v | 31r | 31v | 32r | 32v | 33r | 33v | 34r | 34v | 35r | 35v | 36r | 36v | 37r | 37v | 38r | 38v | 39r | 39v | 40r | 40v | 41r | 41v | 42r | 42v | 43r | 43v | 44r | 44v | 45r | 45v | 46r | 46v | 47r | 47v | 48r | 48v | 49r | 49v | 50r | 50v | 51r | 51v | 52r | 52v | 53r | 53v | 54r | 54v | 55r | 55v | 56r | 56v | 57r | 57v | 58r | 58v | 59r | 59v | 60r | 60v | 61r | 61v | 62r | 62v | 63r | 63v | 64r | 64v | 65r | 65v | 66r | 66v | 67r | 67v | 68r | 68v | 69r | 69v | 70r | 70v | 71r | 71v | 72r | 72v | 73r | 73v | 74r | 74v | 75r | 75v | 76r | 76v | 77r | 77v | 78r | 78v | 79r | 79v | 80r | 80v | 81r | 81v | 82r | 82v | 83r | 83v | 84r | 84v | 85r | 85v | 86r | 86v | 87r | 87v | 88r | 88v | 89r | 89v | 90r | 90v | 91r | 91v | 92r | 92v | 93r | 93v | 94r | 94v | 95r | 95v | 96r | 96v | 97r | 97v | 98r | 98v | 99r | 99v | 100r | 100v | 101r | 101v | 102r | 102v | 103r | 103v | 104r | 104v | 105r | 105v | 106r | 106v | 107r | 107v | 108r | 108v | 109r | 109v | 110r | 110v | 111r | 111v | 112r | 112v | 113r | 113v | 114r | 114v | 115r | 115v | 116r | 116v | 117r | 117v | 118r | 118v | 119r | 119v | 120r | 120v | 121r | 121v | 122r | 122v | 123r | 123v | 124r | 124v | 125r | 125v | 126r | 126v | 127r | 127v | 128r | 128v | 129r | 129v | 130r | 130v | 131r | 131v | 132r | 132v | 133r | 133v | 134r | 134v | 135r | 135v | 136r | 136v | 137r | 137v | 138r | 138v | 139r | 139v | 140r | 140v | 141r | 141v | 142r | 142v | 143r | 143v | 144r | 144v | 145r | 145v | 146r | 146v | 147r | 147v | 148r | 148v | 149r | 149v | 150r | 150v | 151r | 151v | 152r | 152v | 153r | 153v | 154r | 154v | 155r | 155v | 156r | 156v | 157r | 157v | 158r | 158v | 159r | 159v | 160r | 160v | 161r | 161v | 162r | 162v | 163r | 163v | 164r | 164v | 165r | 165v | 166r | 166v | 167r | 167v | 168r | 168v | 169r | 169v | 170r | 170v | 171r | 171v | 172r | 172v | 173r | 173v | 174r | 174v | 175r | 175v | 176r | 176v | 177r | 177v | 178r | 178v